Atmosfer, birçok gazın bir araya gelmesiyle oluşur. Bu gazların her birinin kendine özgü ağırlıkları vardır ve bu ağırlıklar cisimler üzerinde bir kuvvet yaratır. Bu kuvvet, atmosfer basıncı olarak adlandırılır.
Atmosfer basıncı, basit bir deneyle gözlemlenebilir. Suyla tamamen dolu olan bir bardağın ağzına kağıt kapatıp ters çevirdiğimizde, suyun akmadığını ve kağıdın düşmediğini görürüz. Bu durum, bardağın içindeki suyun ağırlığına karşı dışarıdan gelen bir kuvvet olduğunu gösterir. Bu kuvvet, atmosfer basıncıdır. Atmosfer basıncını ölçen alet barometredir. Basınç ilk kez Torricelli tarafından ölçülmüştür. Barometre Türleri
Atmosfer Basıncını Etkileyen Faktörler Sıcaklık: Hava ısındıkça genleşme özelliğine sahiptir. Hafifleyen hava yükselmeye başlar ve böylelikle yeryüzüne yaptığı basınç azalır. Havanın soğuk olduğu yerlerde basıncın yüksek olduğu gözlemlenmiştir. Sıcaklık arttıkça basınç azalır, sıcaklık azaldıkça basınç artar. Bu durum, sıcaklık ve basınç arasında ters bir orantı olduğunu gösterir. Mevsim: Mevsimlere göre sıcaklık değiştiği için atmosfer basıncı da buna bağlı olarak değişir. Yükseklik: Yükseklik ile basınç arasında ters orantı vardır. Yüksek yerlerde gaz miktarında azalma olduğu için basınç düşüktür. Yer Çekimi: Yer çekimi sayesinde Dünya üzerinde bulunan her şey havalanmaz. Bu durum hava için de geçerlidir. Havanın yer çekimi sayesinde ağırlığı ve yeryüzüne uyguladığı basıncı olur. Atmosfer basıncı ile yer çekimi arasında doğru orantı bulunur. Yer çekiminin arttığı yerlerde basınç artar. Basınç, ekvatorda azdır, kutuplarda daha fazladır. Dinamik Etkenler: Dünyanın günlük hareketleriyle atmosfer basıncı değişir. Hava kütlelerinin aşağıda yığılması veya yükselip seyrekleşmesi ile ortaya çıkar. Rüzgarlar: Atmosfer basıncını etkileyen diğer bir etken de rüzgarlardır. Rüzgarlar hava sıcaklığını değiştirdiği için basınç unsuru sıcaklıkla ters orantılı olarak basınç üzerinde etkilidir. |