Atmosfer Tabakaları
Atmosfer, yerçekiminin etkisiyle Dünya'yı çevreleyen ve gazlardan oluşan bir örtüdür. Bu gazlar genel olarak gezegenin yanardağ etkinlikleriyle ortaya çıkar. Atmosferdeki gazların yaklaşık %78'i azot, %21'i oksijen ve %1'lik kısmı ise diğer gazlardan oluşmaktadır. Atmosfer, yeryüzündeki canlılar için koruyucu bir katmandır; zararlı güneş ışınlarını engeller ve uzayın soğukluğunun Dünya'ya ulaşmasını önler.
Atmosferin Tabakaları
Atmosferi oluşturan gazların yoğunluğu ve bileşenleri farklı olduğu için atmosfer, birbirinden farklı katmanlardan oluşur. Atmosfer toplamda beş ana tabakadan oluşmaktadır:
- Troposfer: Atmosferin yere en yakın alt kısmıdır ve gaz yoğunluğu olarak en yoğun katmandır. Kalınlığı ekvator bölgesinde 16-17 km, 45° enlemlerinde 12 km, kutuplarda ise 9-10 km arasında değişir. Ekvatora yakın bölgelerde ısının hafifleyerek yükselmesi ve merkezkaç kuvvetinin etkisi nedeniyle kalınlık artarken, kutuplarda ısının soğuyarak çökmesi ve merkezkaç kuvvetinin etkisiz olması nedeniyle kalınlık azalır. Atmosferdeki gazların %75'i ve su buharının tamamı bu katmanda bulunur. Bütün meteorolojik olaylar bu katmanda gerçekleşir. Troposfer, yerden yansıyan güneş ışınları ile ısınır ve en sıcak katmandır. Yerden yükseldikçe her 200 metrede sıcaklık 1 derece azalır.
- Stratosfer: Troposferin hemen üzerindeki katmandır ve 50 km'ye kadar uzanır. Yatay hava hareketleri olan rüzgârlar bu katmanda görülür. Rüzgârların bu tabakada oluşması, diğer tabakalar ile stratosfer arasında bir taşıma olmamasına yol açar. Bu tabakada sıcaklık değişimi olmaz ve sıcaklık -45°C civarındadır. Stratosferin üst kısmında ozon gazları bulunur ve bu gazlar güneş ışınlarını çekerek ısınmayı sağlar.
- Mezosfer: Stratosferin üstünde yer alır ve 50 km'den başlayarak 85 km'ye kadar uzanır. İki kısımdan oluşur: Ozonosfer: Bu kısımda ozon gazları bulunur ve güneşten gelen ultraviyole ışınlarını tutar, bu nedenle canlılar için koruyucu bir katmandır. Kemosfer: Zararlı ışınların bir kısmı burada tutulur ve gazlar iyonlarına ayrılmaya başlar.
- Termosfer: Mezosferin üstünde yer alır ve yaklaşık 600 km'ye kadar uzanır. Güneşe yakın olduğu için güneş ışınları yoğun hissedilir. Sıcaklık, güneşin etkisiyle birlikte 200°C ile 600°C arasında değişebilir. Gazlar bu tabakada iyonlara tamamen ayrılır ve iyonlar arasındaki elektron alışverişi artar. Bu özellik sayesinde haberleşme ve radyo dalgaları mükemmel iletilir.
- Ekzosfer: Atmosferin en üst kısmıdır. Az miktarda hidrojen ve helyum atomlarından oluşur. Kesin olarak belirlenememekle birlikte, yerden yüksekliği yaklaşık 10.000 km olarak düşünülmektedir. Bu katmandan sonra uzay boşluğu başlar. Uyduların gönderildiği katmandır ve yerçekimi neredeyse yoktur; gazlar çok azdır.
Atmosfer tabakaları, yeryüzünün korunmasında önemli rol oynamaktadır.
|
Behire
12 Temmuz 2024 CumaPeki, troposferde neden bütün meteorolojik olaylar gerçekleşir?
Cevap yazAdmin
12 Temmuz 2024 CumaMerhaba Behire,
Troposferde bütün meteorolojik olayların gerçekleşmesinin ana nedeni, bu katmanda su buharının ve hava kütlelerinin yoğun olarak bulunmasıdır. Troposfer, yeryüzünden itibaren yaklaşık 8-15 kilometre yüksekliğe kadar uzanır ve atmosferdeki toplam su buharının çoğunluğunu içerir. Bu su buharı, bulutların oluşumu, yağmur, kar, dolu gibi yağışlar ve fırtınalar gibi meteorolojik olayların temel kaynağıdır. Ayrıca, troposferde sıcaklık yükseklikle birlikte azalır, bu da hava hareketlerini ve rüzgar sistemlerini etkileyerek, hava durumu olaylarının meydana gelmesine neden olur.